Inclusieve pedagogie en ik (en mijn school, collega’s en leerlingen)

Begin met ontdekken wat inclusieve pedagogie is: Inclusieve pedagogie is een kader dat ons helpt te zien hoe leerkrachten de school en het leren toegankelijk maken voor alle leerlingen. Het houdt ons gefocust op de volgende (kleine) stap richting lesgeven aan alle leerlingen. Lani Florian is één van de grondleggers van de inclusieve pedagogie en zij beschrijft dit alsvolgt: “Door het erkennen van de aanname dat verschil normaal is, worden alle leerkrachten gezien als competent en verantwoordelijk voor het lesgeven aan alle leerlingen”. Wij hebben dit vertaald naar 3 slagzinnen:

• Yes they can (Ja, zij kunnen het): de ‘zij’, dat zijn de leerlingen, lerenden of studenten
• Yes I can (Ja, ik kan het): de ‘ik’, dat is de leerkracht of onderwijsprofessional
• Yes we can (Ja, wij kunnen het): de ‘wij’, dat is het volledige schooltea, dus jij en al jouw collega’s

Inclusieve pedagogie is niet het zoveelste nieuwe kader. Het is een kader dat terug te vinden is in de meeste kaders die gericht zijn op onderwijs dat toegankelijk is voor alle leerlingen. Het waardeert het vakmanschap van leerkrachten en zet diversiteit in als een kans om te leren. Veel leerkrachten en andere onderwijsprofessionals handelen onbewust reeds volgens (enkele) principes van inclusieve pedagogie.

Nu je een eerste idee hebt van wat inclusieve pedagogie is, is het tijd om aan de slag te gaan met jouw eigen school en lespraktijk. Lees het kader hieronder en gebruik het als bril om jouw school te oberveren. We werkten dit kader uit aan de hand van observaties op basisschool ’t Zwaluwnest. Dit betekend echter niet dat deze oefening enkel bruikbaar is in het basisonderwijs, dit is op elk onderwijsniveau inzetbaar.

Het observeren van de school door de bril van de inclusieve pedagogie kan je individueel doen, als voorbereiding voor een discussie in groep, of je kan direct samen observeren. Oberveren kan betekenen dat je:

• Rondloopt, rondzwerft van klas naar klas terwijl de schooldag rond jou verder gaat
• Eén of meerdere collega’s korte tijd observeren terwijl zij lesgeven (zonder dat dit bedoeld is voor evaluatie)
• Je kijkt door de ogen van een ingebeelde gast die je ontvangt op school. Wat zou deze gast zien? Wat zou hem/haar opvallen? (Je kan natuurlijk ook echt gasten ontvangen en hier met hen over in gesprek gaan)
• Allerlei soorten materialen bekijkt: Lesvoorbereidingen, alles wat ophangt in klassen en gangen, werkstukken van leerlingen, opdrachten en huiswerk dat de leerlingen krijgen
• Nadenkt over de typische, maar subtiele gewoontes op school, dingen die je pas opmerkt als je al een tijdje op school aanwezig bent.
• In gesprek gaat met één of meerdere leerlingen over de school, hoe voelen zij zich op school? Wat denken zij over de lespraktijk en wat ze leren?
• …

Nu leg je jouw observaties en het kader van inclusieve pedagogie naast elkaar. Als je deze bril opzet, hoe zie je dan dat jouw observaties gelinkt zijn aan inclusieve pedagogie?

We eindigen deze oefening met tijd om te reflecteren. Je kan dit direct na het doen van deze oefening doen, of tijd nemen om deze oefening even te laten doordringen. Wacht echter niet langer dan een week na het doen van de oefening om deze reflectie te plannen. Enkele reflectievragen kunnen helpend zijn:

• Wat viel jou op tijdens deze oefening? Wat heeft jou verrast?
• Hoe zie je de principes uit de inclusieve pedagogie nu al terugkomen in de dagelijkse praktijk?
• Welk deel van het kader van inclusieve pedagogie maakt jou enthousiast om de volgende stap te nemen in jouw inclusieve praktijk?
• Wat wordt jouw/jullie volgende stap in die inclusieve praktijk? Wat of wie kan helpen bij het nemen van deze volgende stap?